Bir kadının 1 yıl süre ile adet görmemesi durumunda ‘menopoz’ olarak tanınır. Yaşam süresinin artması kadınların menopozda geçirdiği süreyi arttırmıştır. Türkiye ve dünyada ortalama menopoz yaşı 47-48 olarak kabul edince menopozda geçirilen süre 30-35 yıl gibi bir süreyi kapsamaktadır.
Menopozda geçirilen sürenin artması nedeniyle tüm bu hastalıkların riskleri de artacağı için hormon eksikliklerini biyoeşdeğer-doğal hormonlarla yerine koymak kadınlar için bir haktır.Özellikle 45 yaşından önce olan ‘erken menopoz’ ve 40 yaşından önce olan ‘erken yumurtalık yetmezliğinde’ menopozda geçirilen süreler daha da arttığından biyoeşdeğer hormon tedavisi daha da önem arz etmektedir.
Biyoeşdeğer hormonu anlatmadan önce WHİ çalışmasından bahsetmek istiyorum. WHI (Women Health Initiative) tarafından 1998 de 27.000’i aşkın kadında başlatılıp 8.5 yıl sürmesi planlanan, çok farklı yaş gruplarında ağızdan sentetik hormonların kullanıldığı, ancak henüz net sonuçları alınamadan riskli bulunarak 5. yılda erken sonlandırılan kadın çalışmasının üzerinden geçen bunca yılda kadınlar hormon tedavisinden haklı olarak çok korktular ve tedavilerini hemen bıraktılar. Yaklaşık 10 yıl süren hormonsuz geçen sürede kadınların yukarıda anlattığım olası riskleri artmış ve ortalama kadın yaşamı 8 yıl azalmıştır.
Menopozda biyoeşdeğer yani bizim biyolojik yapımıza eşdeğer, reseptörlerimize tam uyumlu hormonların ciltten krem, jel ya da patch (band) şeklinde kullanılmasının kadınlarda sonsuz yararı vardır. Biyoeşdeğer hormonların ağızdan alınan formları da olmasına rağmen hem doz çok yüksektir hem de bu ağızdan alınan hormonlar öncelikle karaciğere uğrayarak metabolize olurken birtakım pıhtılaşma faktörlerini uyarır ve o çok korktuğumuz tromboemboli yani pıhtı atma riskini oluşturabilir. Eğer kadın sigara içiyorsa, kilolu ise, ailesel pıhtılaşma hikayesi varsa risk artmaktadır.
Ciltten kullanılan biyoeşdeğer hormonlar majistral olarak eczanelerde hazırlatabildiğimiz gibi, patch formu veya yurtdışından hazır gel olarak da kullanabilmekteyiz. Biyoeşdeğer hormonlar kişiye özel en az dozda kullanılır ve östrojeni dengeleyecek doğal progesteronla vaginal yolla kullanılarak desteklenir. Östrojen ve progesteron kadın hormon sisteminde mutlaka bir denge içinde hareket eder. Rahimi alınan kadınlarda da progesteron mutlaka verilmeli, kemiklerde, damarlarda, memede, bağırsakta ve beyinde etkili olan östrojenin dengesi progesteronla sağlanmalıdır.
Özellikle libido problemleri baskın menopoz hastalarında testesteron kullanımı da kişiye özel, biyoeşdeğer ve cilt yolu ile kullanılmak üzere planlanabilir. Biyoeşdeğer hormon tedavisinde hormon düzeyleri kanda ölçülerek tedavi bireyselleştirilmektedir.